Co to jest OB (Odczyn Biernackiego)?
OB, czyli odczyn Biernackiego, jest prostym badaniem laboratoryjnym. Określa szybkość opadania krwinek czerwonych. Pomiar odbywa się w próbce krwi w ciągu 1 lub 2 godzin. Wynik podaje się w milimetrach na godzinę (mm/h). OB to niespecyficzny marker stanów zapalnych. Oznacza to, że podwyższony wynik wskazuje na problem, ale nie mówi, gdzie dokładnie leży jego przyczyna. Badanie OB odgrywa istotną rolę w monitorowaniu procesu zapalnego. Jest jednym z podstawowych badań krwi, często zlecanych przez lekarzy.
Badanie OB – na czym polega i jak się przygotować?
Badanie OB polega na pobraniu niewielkiej próbki krwi żylnej. Procedura jest szybka i standardowa. Można ją wykonać w każdym laboratorium medycznym. Badanie OB jest często zaliczane do podstawowych badań profilaktycznych. Zaleca się wykonywanie go przynajmniej raz w roku. Skierowanie na badanie możesz otrzymać od lekarza rodzinnego.
Aby wyniki były wiarygodne, należy odpowiednio się przygotować. Na badanie krwi idź na czczo. Oznacza to, że ostatni posiłek spożyj co najmniej 6 godzin wcześniej. Próbka powinna być pobierana rano. Unikaj wysiłku fizycznego przed badaniem. Niektóre leki mogą wpływać na wynik.
Jakie są normy OB?
Normy odczynu Biernackiego różnią się w zależności od wieku i płci. Wartości referencyjne ustalają laboratoria. Mogą się one nieco różnić między placówkami. Zawsze sprawdzaj normy podane na wyniku badania. Poniższa tabela przedstawia orientacyjne normy OB:
| Grupa | Norma OB (mm/h) |
|---|---|
| Noworodki | 0–2 |
| Niemowlęta do 6. miesiąca | 12–17 |
| Dzieci (6. miesiąca – dojrzewanie) | 3–13 |
| Mężczyźni do 50. roku życia | 3–15 (często podaje się 3–8) |
| Mężczyźni powyżej 50. roku życia | do 20 |
| Kobiety do 50. roku życia | 1–20 (często podaje się 6–12) |
| Kobiety powyżej 50. roku życia | do 30 |
| Osoby powyżej 65. roku życia | poniżej 20 |
| Kobiety w ciąży | może być znacznie podwyższone (nawet do 45, a w niektórych źródłach do 112) |
OB wzrasta naturalnie z wiekiem. Jest też zazwyczaj wyższe u kobiet. Fizjologicznie podwyższone OB występuje przed miesiączką i w jej trakcie. Pojawia się również od 10-11 tygodnia ciąży do 6 tygodni po porodzie.
Podwyższone OB – co oznacza? (Główne przyczyny)
Wysokie wartości odczynu Biernackiego wskazują najczęściej na obecność stanu zapalnego. Podwyższone OB jest sygnałem, że w organizmie dzieje się coś nieprawidłowego. Może wynikać z różnych zaburzeń pracy organizmu. Jest to niespecyficzny marker. Dlatego podwyższone OB wymaga dalszej diagnostyki. Badanie poziomu OB może pomóc w diagnozowaniu różnych chorób. Obejmują one infekcje, choroby autoimmunologiczne czy nowotwory.
Podwyższone OB może wskazywać na:
- Ostre i przewlekłe zakażenia: bakteryjne, wirusowe lub grzybicze. Przykładem jest zapalenie płuc.
- Przewlekłe choroby zapalne: takie jak reumatoidalne zapalenie stawów.
- Choroby autoimmunologiczne: gdzie układ odpornościowy atakuje własne tkanki. Przykładem jest zapalenie tętnicy skroniowej.
- Nowotwory złośliwe: zwłaszcza niektóre typy, jak szpiczak mnogi czy ziarnica złośliwa. Podwyższone OB towarzyszy chorobom nowotworowym, ale nie jest jedynym dowodem na raka. Trzycyfrowa wartość OB może sugerować obecność choroby nowotworowej.
- Urazy i zabiegi operacyjne: organizm reaguje stanem zapalnym.
- Martwica tkanek: na przykład po zawale serca.
- Schorzenia wątroby: takie jak marskość wątroby.
- Chroniczne choroby nerek.
- Zaburzenia czynności tarczycy: niedoczynność lub nadczynność.
- Hipercholesterolemia: wysoki poziom cholesterolu.
- Niedokrwistość (anemia): może wpływać na wynik OB.
- Sepsa: ciężkie uogólnione zakażenie.
- Niedobór albumin: białek w osoczu.
Pamiętaj, że wysokie OB może również towarzyszyć fizjologicznym stanom. Należą do nich ciąża i okres okołoporodowy oraz miesiączka.
Kiedy wysokie OB powinno niepokoić?
Każde zwiększenie wartości OB może wskazywać na obecność choroby. Nieprawidłowy wynik badania OB może być wskazaniem do wykonania dalszych testów. Mocno lub długotrwale podwyższone OB powinno skłonić do wizyty u lekarza. Szczególnie niepokojące są bardzo wysokie wartości. Wynik powyżej 99 mm/h powinien być powodem do pilnej konsultacji lekarskiej. Wartości przekraczające 100 mm/h (trójcyfrowe OB) są alarmujące. Mogą sugerować obecność poważnej infekcji, choroby autoimmunologicznej lub nowotworu. W przypadku OB 100 mm/h wymagana jest dalsza diagnostyka. Nawet wynik OB 14 czy 15 mm/h, choć zbliżony do górnej granicy normy dla młodych osób, może wskazywać na infekcję organizmu. Przekroczenie normy OB, zwłaszcza podwyższone OB u dzieci, należy skonsultować z lekarzem.
Czy OB 14 to dużo?
Wynik OB 14 mm/h może być uznany za podwyższony, zwłaszcza u młodych mężczyzn (norma 3-8 mm/h) lub kobiet do 50. roku życia (norma 6-12 mm/h). Może wskazywać na lekką infekcję lub stan zapalny.
Czy OB 15 jest wysokie?
Wynik OB 15 mm/h jest na górnej granicy normy dla mężczyzn do 50. roku życia (norma 3-15 mm/h) i powyżej normy dla młodych kobiet (norma 6-12 mm/h). Podobnie jak OB 14, może sugerować obecność łagodnego stanu zapalnego.
Jaki wynik OB jest niepokojący?
Szczególnie niepokojący jest wynik OB powyżej 100 mm/h. Wartości trójcyfrowe wymagają pilnej diagnostyki w celu wykluczenia poważnych chorób, takich jak ciężkie infekcje, choroby autoimmunologiczne czy nowotwory.
Niskie OB – o czym świadczy?
Choć rzadziej, zdarza się również niski odczyn Biernackiego. Niskie OB może świadczyć o kilku schorzeniach. Należą do nich objawowe nadkrwistości, czyli czerwienica prawdziwa. Inne przyczyny to niedokrwistość sierpowata. Niski wynik może oznaczać także niedobory fibrynogenu. Obniżone stężenie haptoglobiny jest kolejną możliwą przyczyną. Niskie OB może wystąpić przy żółtaczce. Alergia lub wstrząs anafilaktyczny również mogą wpływać na niski wynik.
OB a CRP – jaka jest różnica?
OB i CRP (białko C-reaktywne) to dwa popularne markery stanu zapalnego. Oba badania są często wykonywane razem. Pomagają ocenić stan zdrowia pacjenta. OB mierzy tempo opadania krwinek czerwonych. CRP to białko produkowane przez wątrobę w odpowiedzi na stan zapalny. CRP jest bardziej specyficzne niż OB. Jego poziom wzrasta szybciej w odpowiedzi na zapalenie. Również szybciej wraca do normy po ustąpieniu stanu zapalnego. Na wynik OB może wpłynąć więcej czynników niż na CRP. Należą do nich anemia, wiek czy płeć. Dlatego CRP jest często uznawane za czulszy wskaźnik ostrego zapalenia.
Co robić w przypadku nieprawidłowego wyniku OB?
Najważniejszym krokiem jest konsultacja z lekarzem. Tylko lekarz może prawidłowo zinterpretować wyniki badania. Interpretacji wyników OB nie należy dokonywać samemu. Wysokie OB jest objawem, a nie chorobą samą w sobie. Lekarz weźmie pod uwagę Twój wiek i płeć. Analizuje też objawy kliniczne oraz wyniki innych badań. Wszelkie odchylenia od wartości prawidłowych wymagają dalszej szczegółowej diagnostyki lekarskiej. Lekarz może zalecić powtórzenie badania OB. Może też zlecić dodatkowe badania laboratoryjne. Należą do nich morfologia krwi, biochemia krwi, CRP, czy badania moczu. Czasem konieczne są badania obrazowe, takie jak USG. Dodatkowe badania pomagają ustalić przyczynę podwyższonego OB. Dla pewności, przy wartościach obniżonych lub podwyższonych, należy wykonać dodatkowe badania. Jeżeli jedynym nieprawidłowym wynikiem jest OB, należy dążyć do dokładniejszej diagnostyki. W przypadku bardzo wysokiego OB (powyżej 100 mm/h) zgłoś się do lekarza jak najszybciej.
- Wyniki badania prawidłowo może zinterpretować tylko lekarz.
- Interpretacji wyników OB nie należy dokonywać samemu.
- Wszelkie odchylenia od wartości prawidłowych należy poddać dalszej szczegółowej diagnostyce lekarskiej.
- Mocno lub długotrwale podwyższone OB powinno skłonić do wizyty u lekarza.
- W przypadku OB 100 mm/h wymagana dalsza diagnostyka.
- Przed podjęciem kroków w celu obniżenia poziomu OB należy badanie powtórzyć.
Wpływ innych czynników na wynik OB
Na wynik OB (w przeciwieństwie do CRP) może wpłynąć wiele czynników. Fizjologicznie wyższe OB występuje u kobiet. Wzrasta z wiekiem. Ciąża i okres połogu przyspieszają opadanie krwinek. Miesiączka również może fałszywie podwyższyć wynik. Stosowanie antykoncepcji hormonalnej ma podobny wpływ. Anemia, czyli niedokrwistość, często podwyższa OB. Hipercholesterolemia także może wpływać na wynik. Przyjmowanie niektórych leków może zaburzać wynik. Silny stres może wpływać na podwyższone wyniki odczynu Biernackiego. Zawsze poinformuj lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach. Warto wiedzieć o tych czynnikach, interpretując wynik badania.
Wpływ diety i stylu życia
Dieta i styl życia mają ogólny wpływ na stan zapalny w organizmie. Choć nie są bezpośrednią przyczyną podwyższonego OB (jak infekcje czy choroby), mogą wspierać leczenie. Zwiększ spożycie owoców i warzyw. Są bogate w przeciwutleniacze. Spożywaj produkty bogate w kwasy omega-3. Znajdziesz je w tłustych rybach. Unikaj tłuszczów nasyconych i trans. Dbaj o odpowiednie nawodnienie organizmu. Regularna aktywność fizyczna jest korzystna dla zdrowia. Te działania mogą wspierać organizm w walce ze stanem zapalnym. Pamiętaj jednak, że dieta i styl życia nie zastąpią leczenia przyczynowego. Skonsultuj się z lekarzem lub dietetykiem. Mogą doradzić odpowiednie zmiany.
